متالوگرافی (به انگلیسی: Metallugraphy) به علم و هنر آماده‌سازی نمونه‌های فلزی و بررسی ریزساختار میکروسکوپی آنها گفته میشود. در بسیاری از مواد ،دانه های تشکیل دهنده آنها دارای ابعاد میکروسکوپی هستند و قطری در حدود میکرون دارند و اجزای آنها باید با استفاده از میکروسکوپ ها دیده و بررسی شوند .اما مشکل فقط بزرگنمایی نیست.بلکه سطح ریزساختار نیز باید آماده شود .از آنجایی که در بررسی های میکروسکوپی فقط سطح اجسام مورد بررسی قرار میگیرد ، باید سطحی بسیار دقیق جهت دستیابی به اجزاء مهم ریز ساختار فراهم شود .مجموعه ی فعالیت هایی که منجر به فراهم آمدن چنین سطحی میشود و بررسی میکروسکوپی ریز ساختار را متالوگرافی مینامیم که زیر مجموعه مهندسی و علم مواد قرار میگیرد.سطح نمونه باید در ابتدا ساییده وپولیش شده تا صاف و آینه ای شود که اینکار با استفاده از پودر های مخصوصی امکان پذیر است.سپس ریز ساختار را میتوان با عملیات اچ کردن که از یک ماده شیمیایی مناسب استفاده میشود بدست آورد. متالوگرافی مشتمل بر دو نوع است: تحقیقاتی و کنترل کیفی. از این دو نوع، شاید متالوگرافی تحقیقاتی به دلیل نیاز به شناخت دیاگرام های فازی و دیاگرام های TTT پیچیده تر باشد. از طرف دیگر، متالوگرافی کنترل کیفی برای صنعت بیشترین اهمیت را دارد. در کنترل کیفی، مدت زمان تحویل نمونه برای آماده سازی متالوگرافی تا هنگام ارائه نتایج بسیار پر اهمیت است.
برای تهیه نمونه های متالوگرافی سه فرآیند مختلف انجام می گیرد:
1) آماده سازی (برش،مانت و سمباده زنی)
2) پولیش واچ کردن
3) بررسیهای میکروسکپی
نمونه برداری از قطعه : اولین مرحله برای مطالعه متالوگرافی نمونه برداری از قطعه است.
سنگ زنی: نمونه پس از بریده شدن مورد سنگ زنی قرار می گیرند تا گوشه های تیز و خطوط عمیق محو شوند.
سنباده زنی : بعد از اینکه نمونه سنگ زده شده و خطوط عمیق و ناهمواری های اولیه آن بر طرف گردید آن را به وسیله سنباده های (80-100-320-400-600-800-1000-1200 ) را انجام می دهیم که سنباده 80 خشن ترین و سنباده 1200 نرم ترین است هر چقدر سنباده نرم باشد وهر بار که سنباده تعویض میگردد نمونه به اندازه 90 درجه چرخانیده می شود تا خطوطی که از سنباده قبلی ایجاد شده است در مرحله بعدی کاملاً محو شود و هر بار خطوطی عمود بر خطوط قبلی ایجاد شود وزمانی که خواستیم از سمباده 600 به بالا بزنیم باید نمونه را فقط از یک طرف بزنیم وسمباده کشی نبایدرفت و برگشتی باشدو در خاتمه عمل سنباده زنی باید نمونه را شسته وبا استفاده از دستگاه پولیش وخمیر پولیش نمونه را برای از بین بردن تمامی خطوط باقی مانده بر روی نمونه پولیش کرد و آب نیزدر حین کار بر روی نمد به عنوان روان کننده پاشیده می شود. و در طی عملیات پولیش کردن نمونه را باید حول دیسک پولیش حرکت داد تا اینکه سطح پولیش یکنواخت به دست آید. و سپس نمونه اچ می شود، یعنی در داخل محلول شیمیایی قرار می گیرد تا وقتی که سطح آن تیره می شود. و بعد از تیرگی با آب شسته و خشک می کنیم و ساختار نمونه را در زیر میکروسکوپ مشاهده می کنیم.
خدمات قابل ارائه در آزمایشگاه متالوگرافی :
- آزمون پژوهشی متالوگرافی
- آزمون پژوهشی ماکروگرافی
- تعیین ضخامت پوشش
- تعیین عدد اندازه دانه
- تعیین عمق لایه دکربورگی
- تعیین عمق لایه سخت شده
- تعیین درصد فازها
- تعیین میزان کرویت، ندول کانت و درصد فازها در چدن
- تعیین فاصله بازوهای دندریت
- تعیین درجه باندینگ
- آزمون پژوهشی متالوگرافی و ماکروگرافی جوش
- تعیین کیفیت سطحی به روش میکروسکوپ استریو
- تعیین فرآیند تولید
- تعیین سیکل عملیات حرارتی
- تعیین فرآیند جوشکاری
- تعیین نوع الکترود جوشکاری
- تعیین سختی انواع فلزات به روشهای مختلف به روش مخرب
- تعیین سختی انواع فلزات به روشهای مختلف به روش غیر مخرب
- تعیین سختی پروفیلهای جوش
- سختی سنجی به روش ميكرو (MHV)
- تعیین سختی انواع پوشش های فلزی
- تعیین عمق لایه سخت شده (کربن دهی شده، نیتروژن دهی شده، کربورنیتروره شده و بوردهی شده)
- تعیین سختی انواع فاز های متالورژیکی
- سختی پرتابل در محل
- تعیین درصد و عدد فریت
- تهیه رپلیکا
- بررسی های ساختاری در محل
- بررسی های ساختار سطح به روش غیر مخرب
- تعیین ضخامت پوشش به روش غیر مخرب